In internationaal verband loopt Nederland graag voorop. Althans, Nederland zegt voorop te lopen. Of dat feitelijk zo is, valt te bezien. Het gaat vrijwel altijd om woorden. Zelden maken deze woorden iets duidelijk. Meestal moeten ze iets verhullen. Soms ontstaat er verwarring.

Zoals in het geval van een ‘’dierwaardige veehouderij’’. In 2021 kwam de Raad voor Dierenaangelegenheden (RDA) met een advies aan de Nederlandse regering over de toekomst van de veehouderij. Die moest dierwaardig worden. De Tweede Kamer zorgde ervoor dat dit doel een wettelijke basis kreeg (artikel 2.3a Wet dieren).

Modernisering dierenwelzijnswetgeving in Europa

Maar met al deze vooruitstrevendheid internationaal de boer op gaan, kan tot onverwachte hoofdbrekens leiden, zo blijkt. Zeker als een ‘’dierwaardige veehouderij’’ zich nog in een voorbereidende fase bevindt en we een minister hebben die er – zacht uitgedrukt – weinig fiducie in heeft.

Toch moest de BBB-minister Wiersma iets, toen de EU vroeg te reageren op voorstellen voor de modernisering van de dierenwelzijnswetgeving in Europa. Dat is niet zo maar een verzoek. ‘’Een call for evidence’’ heet dat in EU-kringen. Hetgeen betekent dat lidstaten, belanghebbenden en organisaties een onderbouwde visie mogen geven op wetsvoorstellen.

Je zou zeggen: appeltje-eitje voor Nederland. Mooi moment om te laten zien hoe we hier bezig zijn met het optuigen van een dierwaardige veehouderij, oftewel keeping livestock according to the principles of animal dignity. Er is genoeg onderzoek gedaan, er is een convenant opgesteld, er komt als het goed is speciale wetgeving en van verschillende kanten wordt aangedrongen op een gelijk speelveld in Europa. Dus als Nederland op de dierwaardigheidstoer gaat, dan ook de andere lidstaten. Dit is een kans.

Er werd een vertaler aan het werk gezet

Maar nee. Het was al eerder opgevallen: Wiersma vindt de Nederlandse veehouderij al dierwaardig genoeg. Het kan natuurlijk altijd beter, maar niet teveel en niet te snel graag. Nederland loopt al voorop nietwaar? De grote industriële bedrijven moeten wel mee kunnen doen. Het moet haalbaar en betaalbaar blijven.

Er werd een vertaler aan het werk gezet. De titel van het RDA-advies uit 2021 veranderde van ‘’Dierwaardige veehouderij’’ in ”Humane Livestock Farming’’. Niet alleen de titel werd gewijzigd. In het rapport dat Wiersma als bijlage meestuurde met de kabinetsreactie naar de Europese Commissie komt het Engelse equivalent van een dierwaardige veehouderij niet meer voor. Overal staat humane livestock farming. Bovendien werden hier en daar wat opvallende aanpassingen gedaan. Zoals de afzwakking van ‘’zoveel mogelijk’’ in ‘’waar mogelijk’’ als het gaat om het voorkomen van een inbreuk op de integriteit en het welzijn van dieren.

Wat is het verschil? Simpel gezegd: in een dierwaardige veehouderij staat het dier centraal. Een AI-vertaling zou van dierwaardige veehouderij animal friendly livestock farming hebben gemaakt. Een term die volgens AI wordt gebruikt ‘’om een vorm van veehouderij te beschrijven die prioriteit geeft aan de behoeften en het welzijn van dieren, in plaats van ze alleen als productiemiddelen te zien.’’ 

Wat betekent humane livestock farming?

Wat humane livestock farming betekent, mag Joost weten. Dat het om mens én dier gaat? Daar lijkt het wel op, Wiersma een beetje kennende. De kabinetsreactie gericht aan de EU, geeft de volgende toelichting: ‘’De gedragsbehoeften van de dieren zouden een beginpunt moeten zijn om te bepalen welke houderijvoorschriften moeten worden gesteld en stallen moeten worden ingericht om in de gedragsbehoeften van dieren te voorzien. Uitvoerbaarheid en betaalbaarheid vormen daarbij cruciale randvoorwaarden.’’

Wat de RDA van humane livestock farming vindt? Prima, zo te zien. Op de website is een speciale pagina ingericht voor de Engelstalige versie van de zienswijze uit 2021. ‘’What’s in a name?’’, zullen ze bij de RDA gedacht hebben. Zolang de inhoud maar grotendeels onaangetast blijft.
De principes van een dierwaardige veehouderij staan op de website van de RDA nog fier overeind. Ook in de Engelstalige versie, zoals principe 5 (‘’humane livestock farming provides sufficient opportunities for the animal to perform essential natural behaviours’’) en principe 6 (‘’a system is ‘humane’ if it enables the animal to respond to changes in its social and physical environment and to achieve a mental state that it experiences as predominantly positive’’).

Verwarring

In Europa zal de verwarring groot zijn. Wat wil Nederland nu eigenlijk? Een dierwaardige veehouderij, animal centered livestock farming, humane livestock farming? Toewerken naar een meer dierwaardige humane veehouderij, heeft Wiersma ervan gemaakt, zo blijkt uit de feedback op de call for evidence. Met de kanttekening dat de kosten voor de melkveehouderij aanzienlijk zullen zijn en in de varkenshouderij zeer fors. De pluimveehouderij krijgt de maken met een groot effect op de opbrengsten. Verder geeft ze aan dat er zoveel voetangels en klemmen zijn dat de realisering van een meer dierwaardige humane veehouderij nog heel ver weg is. Maar, vergeet ze niet te vermelden: Nederland loopt al voorop in de EU als het gaat om dierenwelzijn.

Ook de mens heeft profijt van ‘humane animal husbandry’ Wageningen Universiteit – nauw betrokken bij het onderzoek naar een dierwaardige veehouderij en de totstandkoming van het convenant ‘’Stappen naar een dierwaardige veehouderij’’ – heeft de vertaling van het begrip inmiddels overgenomen. Wel met wat slagen om de arm. Naast een dossier over dierwaardige veehouderij is er een thema-pagina over animal centered livestock farming, maar er is ook een dossier over humane animal husbandry. Daar vinden we iets meer uitleg over wat dat humane nu eigenlijk inhoudt: ‘’Humane livestock farming is about quality of life from the animal’s perspective and offering the animal a life worth living. Or “happiness” in human terms.’’ Maar het profijt van humane animal husbandry voor de mens is niet ver weg: ‘’Striving to achieve a positive state of being enables the animal to feel good, but it also benefits humans.’

Contradictio in terminis

Voor velen is het gebruik van het woord humaan in relatie tot de vee-industrie uit den boze. Het is een contradictio in terminis, vinden ze: de begrippen zijn met elkaar in tegenspraak (zie het hieronder weergegeven statement (aangetroffen bij Sentient Rights Ireland). Anderen benadrukken dat het woord humaan verwijst naar de mens en de menselijke waardigheid. Wie het bijvoorbeeld heeft over een humane wijze van slachten, bedoelt dat een slachting naar menselijke maatstaven acceptabel is.

De Partij voor de Dieren pleit in haar verkiezingsprogramma 2025 voor de invoering van glazen wanden in slachthuizen en stallen, zodat iedereen kan zien wat daar binnen gebeurt. Het gebruik van het woord humaan wordt door de PvdD verhullend genoemd. Aan dergelijke misleidende communicatie moet een einde komen.