Er zit weinig voortgang in natuurlijke geboorten bij dikbillen. Wie in een restaurant een flinke biefstuk bestelt, krijgt hoogstwaarschijnlijk nog altijd een stuk vlees voorgeschoteld van een koe die uitsluitend via een keizersnede een kalf ter wereld kan brengen.
Koeien van zogeheten dubbelgespierde rassen (Belgisch Witblauw of Verbeterd Roodbont A) zijn zo doorgefokt dat hun bekken te smal is voor een normale bevalling van grote kalveren. Een keizersnede is nodig om een kalf eruit te halen. Deze koeien zijn dus in feite niet meer in staat zich zelfstandig voort te planten. Niet alleen de bevruchting, maar ook de verlossing is mensenwerk. Alleen een dierenarts mag keizersneden uitvoeren. (Op de website van het Diergeneeskundig centrum Paterswolde is een fotoreportage te zien. Let op: de beelden kunnen als schokkend worden ervaren).
Het structureel verlossen van kalveren met een keizersnede is het directe gevolg van de eisen die door de mens (de houders) aan deze dieren worden gesteld. Het dier is voor de vleesveehouders niet het uitgangspunt, maar zoveel mogelijk vlees. Dat vlees is een gewild product. Houders van vleesvee én consumenten én dierenartsen zorgen ervoor dat de meeste koeien van genoemde rassen met een ”rits” in hun flank rondlopen.
Dikbillen
De keizersneden worden sinds de jaren zestig van de vorige eeuw uitgevoerd bij runderen van het ras Belgisch Witblauw, de zogeheten dikbillen. Ook koeien van het ras Verbeterd Roodbont type A ondergaan deze ingreep. In het tweede decennium van de 21ste eeuw kwam er vanuit dierenwelzijnsorganisaties steeds meer druk om aan ingrepen bij dieren en dus ook aan de keizersneden een einde te maken. De vleesveehouders vreesden voor imago-schade. In die tijd merkte een woordvoerder van LTO op: “We moeten reëel zijn: de maatschappij en de politiek accepteren niet meer dat kalveren standaard via een keizersnede geboren worden.”
Plan van Aanpak en project ”Bewust Natuurlijk Luxe”
Eind 2013 heeft de toenmalige PvdA-staatssecretaris van Economische Zaken Sharon Dijksma de sector gevraagd het aantal natuurlijke geboorten bij deze rassen te vergroten. Ze trok daarbij de fluwelen handschoenen aan. Er kwam een Plan van Aanpak, in plaats van een verbod op deze aantasting van de integriteit van het dier. Fokkers zouden gestimuleerd worden om gebruik te maken van stieren die ruimere bekkens vererven. De uitkomst laat zich raden.
In 2014 ondergingen koeien van genoemde rassen nog bij zo’n 85-90% van de geboortes een keizersnede. De afgelopen tien jaar is er met het Plan van Aanpak weinig voortgang geboekt. De doelstelling van 50-60% natuurlijke geboorten in 2035 is buiten het bereik geraakt, constateert Wageningen Universiteit in 2024 in een evaluatie. De verwachting is dat in 2035 niet meer dan een derde van de geboortes zonder keizersnede kan plaatsvinden.
Landbouwminister Femke Wiersma doet niets
Landbouwminister Femke Wiersma die de evaluatie eind januari 2025 op verzoek van de Partij voor de Dieren openbaar heeft gemaakt, trekt niet eens fluwelen handschoenen aan. Ze doet niets. Uit een brief aan de Tweede Kamer valt af te leiden dat ze de keizersneden op hun beloop laat. Ze roept de rasvertegenwoordigers, verenigd in de stamboeken, op om actief aan de slag te gaan en te blijven met het fokprogramma voor natuurlijke geboorten bij dikbillen. Terwijl duidelijk is dat het niet opschiet. De oorspronkelijke doelstelling raakt steeds verder uit zicht.
Het structureel uitvoeren van keizersneden is in Zweden, Denemarken en Zwitserland inmiddels verboden. In Nederland gaat het om naar schatting 10.000 Belgische Blauwe koeien en koeien van het ras Verbeterd Roodbont. Alleen dierenartsen mogen de keizersneden uitvoeren. Maar er zijn ook nog dierverloskundigen actief. Een aantal jaren geleden werd er eentje betrapt. Hij mocht van het Veterinair Tuchtcollege een half jaar geen diergeneeskundige handelingen verrichten en kreeg een voorwaardelijke boete van €5000.