Dit bericht is bijgewerkt. Zie updates onderaan.

Het einde van de martelkamers van de varkensindustrie – de zogeheten kraamkooien – lijkt nabij. Varkens in Nood had al in 2021 een verzoek om handhaving ingediend tegen een varkenshouder die zijn zogende zeugen gedurende een aantal weken op de grond klem legt tussen stangen.

Het verzoek werd destijds afgewezen. Drie jaar later diende de zaak voor het College van Beroep voor het bedrijfsleven. Daar gaf een vertegenwoordiger namens de minister toe dat een gebrek aan bewegingsvrijheid leidt tot stress en abnormaal gedrag. Maar hij beriep zich erop dat dit een redelijk doel dient – het beperken van biggensterfte – waardoor het lijden van de zeug niet ‘onnodig’ en het gebruik van de kraamkooi gerechtvaardigd is.

Onvoldoende onderbouwd

Het CBb stelde echter vast dat de minister het gebruik van de kraamkooi onvoldoende heeft onderbouwd. De minister moet aantonen waarom een kraamkooi langer gebruikt mag worden dan drie á vier dagen na de geboorte van de biggen. Ook zal volgens de rechter onderzoek moeten worden gedaan naar de leeftijd van de in een kraamkooi gehouden biggen. ”Verder dient de minister met inachtneming van deze uitspraak een standpunt te bepalen over de vraag of het gebruik van een kraamkooi in het algemeen reeds een overtreding oplevert van artikel 1.6, tweede lid van het Besluit houders van dieren, en zo ja, waarom hiertegen niet zou kunnen worden opgetreden.”

Een mooie uitspraak voor Varkens in Nood en alle tussen stangen klem gezette zeugen en hun biggen. Los van het definitieve oordeel dat de rechter velt zodra aanvullend onderzoek binnen is, komt het einde van het gebruik van kraamkooien langzaam maar zeker in zicht. De Dierenbescherming propageert al enige tijd via het Beter Leven Keurmerk de zogeheten vrijloopkraamhokken. Bij Beter Leven 2 is vrijloop vanaf vijf dagen na werpen al onderdeel van de voorschriften. Bij 3 sterren geldt drie dagen opsluiting als maximum. In 2035 zijn de varkenshouders met BLK 1 ster aan de beurt.

Nederland loopt achter

Het vrijloopkraamhok is al verplicht in Noorwegen, Zweden en Zwitserland. Oostenrijk volgt in 2033 en Duitsland in 2035. In 2021 was nog de verwachting dat Nederland dit al in 2024 wettelijk geregeld zou hebben. De varkensindustrie heeft daar toen een stokje voor gestoken. Mocht het ministerie van LVVN het argument kostprijsverhoging willen aanvoeren, dan zal dat hoogstwaarschijnlijk bij de rechter geen stand houden. Alleen al het gegeven dat andere landen hun zeugen veel meer bewegingsvrijheid (gaan) geven, maakt dat de Nederlandse rechter wel eens met een voor varkens zeer gunstige en baanbrekende definitieve uitspraak kan komen.

Vrijloopkraamhokken op de markt

Er zijn inmiddels zogeheten vrijloopkraamhokken op de markt. Zonder zeugenklem. Op onderstaande video is te zien wat de zeug ermee opschiet. Ze kunnen worden uitgevoerd in combinatie met apart te verwarmen biggennesten.

Klik hier voor de uitspraak van het CBb

Update 12 februari 2025
Van der Plas (BBB): ”Activisten maken gezinsbedrijf kapot”

In een vergadering van de Tweede Kamer-commissie voor landbouw op 11 februari 2025 laat kamerlid Caroline van der Plas weten dat de NVWA niet alsnog met een onderbouwing, noch aanvullend onderzoek is gekomen en nu moet overgaan tot handhaving. ”Activisten maken gezinsbedrijf kapot”, twittert ze, doelend op Varkens in Nood. De gevolgen zijn groot volgens Van der Plas. De uitspraak van het CBb treft volgens haar honderden varkenshouderijen. Staatssecretaris Rummenie (ook BBB), die over de NVWA gaat, laat weten binnen enkele weken met een brief te komen aan de Tweede Kamer. Hij zal dan moeten ingaan op de vraag of het opsluiten van een zeug in een kraamkooi in strijd is met artikel 1.6, lid 2 van het Besluit Houders van Dieren (”Een dier wordt voldoende ruimte gelaten voor zijn fysiologische en ethologische behoeften”).

Update 11 maart 2025

Staatssecretaris Rummenie (BBB) van landbouw meldt in een brief aan de Tweede Kamer dat een ”sectordeskundige” de zaak bekijkt en binnenkort met een verslag komt. Het Besluit houders van dieren zegt volgens Rummenie op zich niets over het houden van dieren in kraamkooien. Uit artikel 1.6, lid 2, valt niet af te leiden of dat is verboden dan wel toegestaan. Als dieren onvoldoende ruimte wordt gelaten voor hun fysiologische en ethologische behoeften, is dat een overtreding, aldus Rummenie. Binnenkort wordt duidelijk hoe dit afloopt. Mocht de NVWA tot handhaving overgaan, dan volgt er eerst een ”voornemen” waarop varkenshouder en Varkens in Nood nog kunnen reageren. Het kan dus nog wel even duren. Tegen die tijd ligt er waarschijnlijk een voorstel om het gebruik van kraamkooien uit te faseren. Het is echter de vraag of de rechter daarop gaat wachten. Niet uitgesloten is dat de NVWA wordt gedwongen tot handhaving over te gaan.

Update 3 juli 2025

Demissionair taatssecretaris Rummenie (BBB) van landbouw meldt dat de NVWA heeft besloten niet over te gaan tot handhaving. ”Verschillende afwegingen liggen
hieraan ten grondslag”, schrijft Rummenie aan de Tweede Kamer, ”zoals belangen van het dier, belangen van de varkenshouder en evenredigheid en proportionaliteit. Inmiddels is het besluit aan de belanghebbenden gestuurd en tegen dit besluit staat beroep open bij de rechter.” Het verslag van de sectordeskundige waarover Rummenie het in maart nog had, zit niet als bijlage bij de brief.

De kwestie kraamkooien is door de Tweede Kamer op 25 juni controversieel verklaard. Uit de conceptregeling AMvB dieraardige veehouderij blijkt dat het demissionaire BBB-duo op het ministerie van LVVN niet van plan is bestaande kraamkooien met een beperking van de bewegingsvrijheid in rond het werpen en enkele dagen daarna te gaan verbieden. Bestaande kraamkooien met zeugenklem zijn nog tot 2040 toegestaan, tenzij er voor die tijd een ingrijpende verbouwing plaatsvindt en mits de zeugen zich vier tot zeven dagen ná het werpen vrij kunnen bewegen en omdraaien.

Lees ook: BBB zweert bij doelsturing